.

بهترین دوستان

نخستین نكته ای كه در اینجا باید بر آن تأكید                                               

شود این است كه دوستی و محبت دارای                                              

مراتب و درجاتی است. نباید تصور كرد كه دوستی بین افراد، یكسان است. حقیقت این

است كه دوستان مراتب مختلفی دارند؛ بعضی به عنوان دوست كامل شناخته می شوند ؛

زیرا از همه ی ویژگی ها و شرایط یك دوست كامل برخوردارند و بعضی شرایط كمتری را در

خود جمع كرده اند. با مطالعه احادیث و روایات هم به این مطلب پی می بریم كه دوستان

به چند نوع تقسیم شده اند.

اول آن كه: ظاهر و باطن رفیقت نسبت به تو یكسان باشد.

دوم آن كه: زیبایی و آبروی تو را جمال خود ببیند و نازیبایی تو را نازیبایی خود بداند.

سوم آن كه: دست یافتن به مال و یا رسیدن به مقام ، روش دوستانه او را نسبت به تو تغییر ند هد.

چهارم آن كه: در زمینه رفاقت ، از آنچه و هر چه در اختیار دارد نسبت به تو مضایقه نكند.

پنجم: تو را در مواقع مشكلات و مصائب ترك نگوید.

با اطمینان می توان گفت كه اینها دوستان برترهستند و اگر دوستی با این خصوصیات پیدا كردید، بدانید كیمیایی یافته

اید كه نباید آن را به آسانی از دست دهید. زیرا ارتكاب چنین خطایی از خرد به دور است

تفاوت بین دوستان و مراتب دوستی احتیاج به دلیل و برهان ندارد. لابد شما در زندگی

دوستانی دارید كه دوستی با آنان عذاب آوراست و به این ترتیب همیشه سعی می كنید

خود را از آنان دور نگه دارید. در مقابل بعضی هستند كه انسان حاضر است با صرف ساعت

ها وقت وطی مسافت های طولانی و یا با تحمل رنج و مشقت، او را پیدا كند و ساعتی با او

همنیشن باشد. این مطلب همان چیزی است كه ما از آن به عنوان مراتب دوستی یاد كردیم.

                   معیار دوستی

همان طور كه در تعریف دوستی اشاره شد، دوستی باید بر اساس معیار و ملاك صحیح

استوار باشد. زیرا معمولاً ملاك افراد جهت گزینش دوستان، متفاوت است. چه بسا افرادی

كه با مقاصد نفسانی برای رسیدن به خواسته های دنیوی و یا بر اساس مقاصد شرورانه و

مفسدت آمیز یا انگیزه های عاطفی غیرمعقول ? تعصب ها- و خلاصه دوستی های بی

بنیاد و تصادفی اقدام به انتخاب دوست كنند. اما مسلمانی كه با چراغ راهنمای عقل و با

تدبیر و اندیشه، كلیه نیازهای مادی و معنوی و از آن جمله دوست یابی خود را تأمین می

كند قطعاً دوستان خود را با ملاك صحیح و انگیزه الهی و برای خدا برمی گزیند. او می داند

كه تنها دوستی های پایدار، دوستی اهل ایمان است كه در دنیا و آخرت باقی خواهد ماند، چنان كه قرآن كریم

می فرماید:

" الأَ خِلاّءُ یوْمَئِذٍ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌ إلاَّ المُتَّقین)" سوره زخرف  آیه 67 )

در قیامت همه دوستان به استثنای متقین، دشمن یكدیگرند.

اصولاً لازمه دوستی متقابل این است كه یك طرف، طرف دیگر را به كارها و وظایفش كمك

كند. اگر این كمك در غیر رضای خدا باشد، در حقیقت به بدبختی و شقاوت و عذاب دائمی

آن طرف كمك كرده است. از همین رو قرآن نیز در حكایت گفتار ستمگران در قیامت فرموده كه:

" یا وَیلـَتی لَیتَـنی لَمْ أَتَّخِذْ فـُلاناً خَلیلاً )" سوره فرقان  آیه 28 )

ای كاش فلانی را دوست خود نگرفته بودم.

بر خلاف دوستی های متقین كه دوستی مایه پیشرفت آنان در راه خداست و در روز قیامت

هم به سود ایشان خواهد بود.

              نقش دوست در زندگی

بدون شك عوامل مختلفی در ساختن شخصیت انسان مؤثر هستند كه از مهم ترین آنها

مسئله همنشینی و دوستی و معاشرت است.

این عامل از چنان اهمیتی برخوردار است كه اسلام فرموده:

آدمی بر دین و روش همنشین خود است پس باید ببیند كه باچه كسی دوست می شود.

روشن است كه انسان خواه ناخواه از دیگران تأثیر می پذیرد و بخش مهمی از افكار و صفات

اخلاقی خود را از طریق دوستانش كسب می كند. این مطلب هم از نظر عقل و هم از

طریق تجربه به اثبات رسیده است. ما به وسیله مشاهدات حسی خود و نیز با بازنگری به

تاریخ، در می یابیم كه چه بسیار افرادی كه از راه دوست به سعادت ابدی و یا شقاوت ابدی

رسیده اند. نقش دوست در زندگی به قدری زیاد و برجسته است

كه حضرت علی علیه السلام می فرماید:

هر گاه وضع كسی برای شما نامعلوم بود و دین او را نشناختید، به دوستانش نظر كنید .

پس اگر آنها اهل دین و آیین خدا باشند ،

او نیز پیرو آیین خداست و اگر بر آیین خدا نباشند او نیز بهره ای از آیین حق ندارد.

تو اول بگو با كیان زیستی    ****   پس آنگاه بگویم كه تو كیستی

ضرورت انتخاب دوست

یكی از ویژگی های طبیعت انسان ، اجتماعی بودن اوست.

بدین لحاظ آدمی هرچند به جهتِ بر آوردن حوائج شخصی و انجام امور روزمره بی نیاز از دیگران باشد

و شخصاً از همه

ی امكانات لازم برای رفاه و آسایش در سطح عالی برخوردار باشد ، باز هم همواره علاقه

مند است كه دركنار خانواده ، مردم و جامعه زندگی كند. این ویژگی اختصاص به فرد یا

گروه خاصی از انسانها ندارد بلكه ویژگی عام و مشترك

تمامی افراد بشر به عنوان یك خصلت طبیعی و روحی است.

بعضی از روانشناسان معتقدند در صورتی كه این نیاز درونی تأمین نشود و فرد برای مدتی

طولانی از مردم ، جامعه و خانواده دور نگه داشته شود نهایتاً آثاری از جنون در او پیدا

خواهد شد. روشن است كه این نیازمندیِِ طبیعت بشر به اجتماعی بودن، توأم با حكمت ها

و مصلحت هایی است و در سایه ی اجتماع و اجتماعی بودن است كه بشر توانسته در

قرون و اعصار مختلف دست به كارهای اساسی و بنیادی بزند و به پیشرفتهای بزرگ در

عرصه های مختلف دست یابد. فرهنگ و تمدن و پیشرفت مادی و معنوی بشر مرهون

تلاش جمعی او در كنار همنوعان خویش است. اختراعات ، اكتشافات و صنایع فقط

برخی از

جلوه های بارز این كوشش دسته جمعی است. وانگهی حیات بشر و رفع نیازمندی های

شخصی و خانوادگی نیز منوط به زندگی اجتماعی است. به عنوان مثال كافی است

بیندیشیم كه در تهیه یك نان چه اسباب و وسایلی دست به دست هم می دهد تا در اختیار

ما قرار گیرد . چنین است كه هیچ گاه بدون كمك دیگران ادامه حیات ممكن نیست.

            راه دوست یابی

بهترین طریق دوست یابی و محبوبیت و ادامة پیوند و اتصال در جامعه، احسان و كرم است. 

این راه و روش الهی است. همان عملی است كه دائماً از طرف آفریننده نسبت به بندگان

انجام می گردد. احسان خداوندی بی دریغ در همه احوال شامل حال همه كس است و

دستور خدائی است كه بشر نیز در زندگی خود این راه را برگزیند.

دستور برای بشریت

این دستور در همة ادوار بشریت بوسیلة همة ادیان ابلاغ گردیده است چنانكه در آیین

مسیح در انجیل متی فصل 5 آیه 43 می گوید: هر كس از تو سؤال كند بدو ببخش و از

كسی كه قرض از تو خواهد روی خود را مگردان.

قرآن مجید در سوره بقره آیه 110 می فرماید: در نماز پا برجا و در صدقه عامل باشید. هر

چه را از عمل نیكو به پیش فرستید آن را نزد خدا خواهید یافت

زیرا خداوند نسبت به اعمال شما بصیر است.

كنفوسیوس در كتاب منیسوس فصل دوم می گوید:

آن چیزهائی كه من به آن مجهز

گردیده ام عبارتست از نیكوكاری و درستی. یگانه اصل مهم من این دو می باشد.

در امثال سلیمان نبی فصل بیست و پنجم می فرماید: اگر دشمن تو گرسنه باشد او را نان

بخوران و اگر تشنه باشد او را آب بنوشان خلاصه همة ادیان نیكوكاری را از اركان اولیة دین

دانسته اند و این یك قاعدة‌عمومی و همگانی است كه انعكاس آنرا در همة‌ ادیان الهی

خواهی یافت.

               نشانی از وحدت ادیان

همین امر به خوبی نشان می دهد كه هدف ادیان و تعلیمات اصلی آنها واحد است مثلاً در

موضوع نیكوكاری و اعمال خیر همة‌ ادیان همین هدف را بالنسبه و طرق مختلفه بیان

داشته اند. همچنین است در سایر صفات پاكیزه و اخلاق حسنه كه همة ادیان بدان توصیه

كرده اند. مشتركات ادیان بسیار است و موارد اختلاف آنها جز در امور فرعی و بی اهمیت نیست.

                  انتظار نیكوكاری

بشر همواره متوقع و مترصد احسان از معاشرین است و حتی بهترین دوستان و یاران و

نزدیكترین خویشان انتظار محبت و نیكوكاری دارند و اگر راه و روش محبت در پیش گرفته

نشود و خلاف آئین كرم و مروت رفتار گردد دوست جدا خواهد شد و همین قطع احسان

باعث ایجاد شكاف و دیوار جدائی می گردد.

              كسب نیرو با نیكوكاری

برعكس بوسیلة محبت و سخا دشمنان را می توان دوست كرد. بشر حاضر نیست به طوع

و رغبت زیر بار هیچ زنجیر و بند و قیدی برود و اگر هم به اكراه تن در دهد هر وقت فرصتی

دست دهد خود را از این قید آزاد می سازد. اما احسان و كرم تنها زنجیری است كه آدمی را

به میل و رضا بندة احسان كننده می سازد، دشمنها را رام می كند، دورها را نزدیك

می سازد. همین اندازه كه یك دشمن كه به عللی از تو دوری گرفته و جبهة مخالفی با تو

تشكیل داده احساس كند كه محبتی از جانب تو نسبت به او به عمل آمده است روش او

تغییر خواهد كرد و كینه و عداوت تبدیل به صلح و صفا می گردد.

               اكسیر معجزه آسا

پس این چه اكسیر معجزه آسایی است كه اگر آنرا در نظر نگیری بیماری جدائی پیش

می آید و دوست و محب را از تو می برد و اگر آنرا با دشمنان بكار بری آنها را نزدیك می سازد.

آیا از این معجون شگفت تر تاكنون دیده و شنیده اید؟

            راه عقل كدامست؟

اینها كه راه عقل و خرد را اختیار كرده و با روشهای خردمندانه زندگی خود را زینت

می بخشند داروهای بسیار مجرب مؤثری بدست آورده اند كه اثر آنها قطعی و جازم است.

حال اختیار با تو است ای خوانندة عزیز كه چه روشی را برگزینی.

                        راه صحیح

برای دوست كردن دشمنان و به راه آوردن آنان و جلب دوستیشان این راه پاك الهی در

اختیار توست، آیا آن را بر می گزینی یا طریق جدال، مرافعه، مراجع به دادگستری، زحمات

طاقت فرسای اقامه دعاوی طول و دراز و پر خرج، رنج مبارزه و نبرد را روش خود قرار

می دهی. اگر مایلی هر دو را امتحان كن تا نتایج آنرا ببینی یا به عقل مراجعه نما. خداوند

یار و یاور نیكوكاران و كسانی است كه راه خدائی را بر می گزینند. خلاصة مطالب بالا در یك

رباعی

احسان و كرم كن كه ز آیین   خداست                     گر  یار  نبیندكرمی ا زتو جداست       

آنكس كه به تو عدوست با مهر و سخا                    چون درك محبتی كند صلح و صفاست

اهمیّت آئین دوست یابی و اخلاق معاشرت

یکی از مهمترین و جذاب‌ترین بخشهای دین مقدس اسلام، اخلاق اجتماعی، آئین

دوست‌یابی و آداب معاشرت است با وجود اینکه دین اسلام نسبت به اخلاق اجتماعی و

آئین دوست‌یابی و معاشرت اهمیّت فراوانی داده است، امّا متأسفانه از جانب ما مسلمانان

نسبت به آن کم توجهی شده است. به عبارت دیگر آنقدر که دانشمندان اسلامی در

قسمتهای اعتقادات، احکام، اعمال و اخلاق فردی تحقیق و بررسی داشته‌اند، در

قسمتهای اخلاق اجتماعی، آئین دوست‌یابی و معاشرت کمتر به تحقیق و پژوهش

پرداخته‌اند. طبعاً مسلمانان نیز به قدری که، به اعتقادات و بخصوص اعمال فردی و عبادی

اهمیت می‌دهند کمتر به اخلاق اجتماعی اهمیت می‌دهند. عموم مسلمانان متدیّن،

اطلاعات بسیار ناقص و ناچیزی از اخلاق، معاشرت و آئین دوست‌یابی در دینشان دارند.

شاید بپرسید مگر اخلاق اجتماعی چقدر اهمیت دارد و یا آئین دوست‌یابی و معاشرت چه

تأثیری در مسائل مربوط به دین دارد که باید خیلی بیشتر از اینها به آن توجه کنیم؟ در پاسخ

باید گفت: اهمیت اخلاق و آداب معاشرت به موازات اهمیت سایر قسمتهای دین است و

تقریباً تمام مسائل اعتقادی، عملی و اخلاق فردی در تکامل با اخلاق اجتماعی هستند. ب

ه عبارت دیگر اعتقادات، احکام عملی و اخلاق فردی بسته‌های ایجاد اخلاق اجتماعی و

آداب معاشرت هستند.

اهمیّت اخلاق و آداب معاشرت تنها در محدوده دین خلاصه نمی‌شود بلکه در دنیای

پیشرفته امروز، آداب معاشرت نقش بسیار مهمّی در زمینه‌های تجاری، سیاسی، علمی، ورزشی و .... به عهده دارد.

به عنوان مثال در تجارت، مشتری مداری یکی از اصول بسیار مهمّ و اساسی است.

مشتری مداری یعنی توجه به خواست و سلیقه مشتری و بالا بردن قدرت انتخاب او، احترام

به نظرات مشتریان و تکریم و ارزش دادن به مشتری و برخورد کاملاً مؤدبانه با او

با اندک تأملی متوجه می‌شویم که اساس مشتری مداری بر اخلاق اجتماعی و آداب معاشرت نهاده شده است. به طوریکه اگر اخلاق و آداب معاشرت را از مشتری مداری حذف کنیم، مشتری مداری مفهوم خود را از دست داده و مسئله‌ای بی‌معنا و بی‌فائده خواهد شد. به عبارت دیگر یک شرکت تجاری هر قدر آئین دوست‌یابی را بهتر رعایت کند مشتری مدارتر و موفق‌تر است. در عالم سیاست، هرچند سیاست امروزی کشورها در دروغ حقه‌بازی و جلب منافع خلاصه می‌شود امّا با این حال سیاستمداران در پیشبرد اهداف خود محتاج استفاده و بکارگرفتن آداب معاشرت و آئین دوست‌یابی هستند و الّآ با گفتار و کرداری که ولو ظاهرش به اخلاق و آداب آغشته نیست و بر عکس ظاهری بی‌ادبانه و گستاخانه دارد هرگز موفقیتی در کار نخواهد

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: